معرفی كتاب؛ عقل سرخ

معرفی كتاب:
اگر بگوییم علوم اجتماعی دغدغه‌ای جز كمال و تحول جامعه ندارند، سخنی به گزاف نرانده‌ایم. علوم اجتماعی ایران، علی‌رغم فراز‌و‌نشیب‌های بسیار متراكم معاصر و علی‌رغم استعداد غنی، به دلایلی چند، نتوانسته است رسالت تاریخی‌اش در پیشگامی و پیش‌رانی «تبیین، تفهیم و نقد» موضوع له خویش را به نیكی محقق سازد. با این وصف، نمی‌توان فرصت‌های خداداد را در تجدید جایگاه و پایگاه آن از كف داد، فرصت‌هایی كه ما را به دیدار حقیقی جامعه و بازخوانی عمیق نسبت‌مان با گذشته و آینده وادار می‌سازد. ترور شهیرترین چهره بین‌المللی ایرانی در دهه اخیر، توسط دولت ایالات متحده آمریكا‌، اعلام وقیحانه آن و جبهه موافقان و مخالفان این تصمیم، تحول و تأثر مردم منطقه خصوصاً ایران و عراق و آیین تشییع بی‌سابقه و تاریخ‌ساز پیكر این سرباز محبوب در همه اقشار متنوع جامعه و… پدیده‌های عادی در زیست جهان امروز ایران نبود و نیست و نمی‌توان به سادگی از كنار آن رد شد! یادداشت‌ها و مقالات این مجموعه كه در فاصله چهلمین روز شهادت از سوی اصحاب علوم انسانی و اجتماعی تهیه شده است، نه موضع احساسی و واگویه‌های دل‌های مواجه با سوگ و شور، كه آن هم در جای خود بروز یافته؛ بلكه باز‌سازی اندیشه و كنش نظری فعالان دانشگاهی و حوزوی در شرایط و لحظه نامنتظره‌ای است كه شاید دیگر و برای بار دوم به تجربه در نیاید. ما نمی‌توانیم در پیشگاه این واقعه بزرگ انسانی و اجتماعی اندیشه نكنیم و از مفهوم و نامفهوم یك عارف گمنام در میدان و آنچه با قلوب میلیون‌ها‌ ایرانی و غیر‌ایرانی كرده، از جامعه و زمانه‌ای این جهان‌مرد را ساخته و از شرایطی كه قاتلین و شهادتش را رقم زده، از بیم‌ها و امیدهای تشییع‌كنندگان و سوگوارانش، از جغرافیای كنش او (وطن، حرم‌، حریم)‌، از باز‌تعریف جنگ و صلح‌، از جنبش اجتماعی مقاومت (ملی، اسلامی، جهانی) و از جهان پس از این همه معنا‌، سخن نگوییم؛ لذا بر آن شدیم تا به نمایندگی از جامعه علوم عام اجتماعی ایران، مجموعه حاضر را تقدیم وی و همه شهدای حاضر و ناظر، خصوصاً آن انسان وارسته كه مراتب عرفان و حكمت نظری‌اش‌، بسی دیر و در پی عرفان عملی‌اش كاشف ‌گشت، می‌كنیم.

«عقل سرخ»،هفتاد و دو تحلیل، مقاله و یادداشت اصحاب علوم انسانی و اجتماعی در باب شخصیت، جامعه و جهان شهید قاسم سلیمانی‌ است. كنش جمعی و باز‌ساخت هویت تاریخی ما در تعظیم و سوگ او، آثار دیده و نادیده جنبش نوین مقاومت بر منطقه و جهان، امكان ‌ضروت دیدار علوم اجتماعی با جهان پس از شهادت او و ابعاد و احوال یافت دوباره یك قهرمان و پهلوان در سپهر فرهنگ و سیاست‌، مضمون اكثر مباحث است. در حكمت تمثیلی و معنوی ایران و اسلام، سرخی نشانی از پیروزی سپیدی بر سیاهی(خون بر شمشیر) و زردی (گاهی) نشان غلبه سیاهی و ناامیدی سپیدی است. عقل سرخ،پیر شهید است كه به تیغ عشق‌، سپیدی عالم را صیانت و ظلم و ظالم را رسوا كرده است. بر همین منوال، فصول كتاب عناوینی استعارین دارند، لكن به طور مشخص‌، دفتر یكم با عنوان سیمرغ جان، به ماهیت‌شناسی اجتماعی‌ترین نمایش حیات و ممات شهیدانه كه حقیقتِ امت، مقاومت‌ و تمدن موعود است، می‌پردازد. دفتر دوم با عنوان از كوه قاف، فرصت‌ها و چالش‌های معرفتی، دانشی و روشی علوم اجتماعی را در مواجهه با ابر‌وقایع اینچنینی مورد بررسی قرار می‌دهد. دفتر سوم با عنوان تیغ عشق، به عرفان اجتماعی شهادت و حماسه اختصاص دارد، لكن بی‌شك هیچ منبعی بهتر از اندیشه و گفتار عارفانه‌ و سالكانه خود سردار، نمی‌تواند عرفان مقاومت و حكمت معنوی مندرج در مكتب وی را بشناسند. دفتر چهارم با عنوان گوهر‌ شب‌افروز، باز‌خوانش‌ انسان‌شناختی ‌جهان‌مرد، اسطوره و جامعه قهرمان‌ساز و پهلوان‌پرور است كه در نوع خود فتح باب مطالعات عینی اسطوره و جامعه‌شناسی فتوت در معنویت اسلام و ایران می‌تواند باشد و البته نیازمند تدقیق و تحقیقات بیشتر است. دفتر پنجم با عنوان «بازی و صیادی» به بررسی‌های جامعه‌شناختی از جامعه و جهان پس از شهادت سردار می‌پردازد و همبستگی، همگرایی، سرمایه اجتماعی، حكمرانی و اخلاق و امنیت و نظم جامعه ایران در مواجه با این پدیده را می‌كاود و آسیب‌شناسی می‌كند. اما دفتر ششم با عنوان هفت شهر عشق، به تحلیل‌های بین‌المللی، سیاسی و نظامی اختصاص دارد. شایان ذكر است به فضل الهی در جلد دوم این اثر، تحلیل و بازخوانی وصیت‌نامه این شهید بزرگ را محور قرار خواهیم داد.

جمع‌آوری این مجموعه بدون حسن ظن و محبت نویسندگان كه از دانشوران علوم انسانی و اجتماعی ایران هستند، میسور نبود و نشر آن حاصل تلاش گروهی مركب از دكتر حمید پارسانیا، دكتر محمد‌هادی همایون‌، دكتر شمس‌الله مریجی، مجتبی نامخواه، سید محمود ذوالفقاری، مریم منصوری، الهه فلاح‌نژاد، روح‌اله سیدی، سیدهادی ساجدی، حوریه بزرگی، عاطفه صادقی، عالمه جمالزاده، سید ناصر موسوی، زهرا جانقربان، حافظ شجاعی و … و البته مدیران و همكاران خدوم انتشارات دانشگاه بوده است كه از آن‌ها قدردانی می‌نماییم.