معرفی كتاب/ «حكمت و آداب معنوی در هنر اسلامی و تجلیات آن بر هنر انقلاب اسلامی ایران»

بیش از سه دهه است كه جریان روشنفكری در كشور ساحت اندیشه و تفكر را ذیل «ترجمه» تعریف و صورت‌بندی می‌كنند. از منظر مهم‌ترین تئوریسن‌های آن‌ها، در زبان فارسی مگر در ساحت ترجمه آراء و اندیشه‌های متفكران غربی تفكر ممكن نمی‌شود.

اما این همه ماجرا نیست در این میان كسانی هستند كه به گونه‌ای دیگر می‌اندیشند و توانسته‌اند بین فلسفه و حكمت اسلامی و دوران معاصر گفت‌وگو ایجاد كنند.
یكی از شاخص‌ترین تئوریسن‌های این نحله دكتر «محمدعلی رجبی دوانی» است. هركسی كه كتاب «حكمت و آداب معنوی در هنر اسلامی و تجلیات آن بر هنر انقلاب اسلامی ایران» را دیده باشد متوجه این مهم می‌شود.

كتابی سراسر نو با زبانی شیوا و بیانی خلاق كه می‌تواند خلا حاكم بر میدان «نظریه هنر» كشور را پر كند. بی‌شك این كتاب از یك‌سو می‌تواند به سرعت به یكی از منابع اصلی دانشگاهی در درس «حكمت هنر اسلامی» تبدیل شود و از سوی دیگر چراغ راهی باشد برای هنرمندان (به ویژه هنرمندان هنرهای تجسمی) و پژوهشگران هنر.

كتابی كه سطربه‌سطر مخاطب را به عمق سنت و فرهنگ ایرانی اسلامی دعوت می‌كند و در كوچه‌های ادبیات، نگارگری، خوشنویسی و... می‌چرخاند. هم افق كردن حكمت هنر اسلامی با دنیای امروز و معاصر كردن آن، از ویژگی‌های اصلی این كتاب است.

این كتاب را فرهنگستان هنر منتشر كرده است. فرهنگستانی كه انگار با این كتاب دوباره به ریل اصلی خود بازگشته است. این نهاد مهم در دهه هشتاد و نیمه اول دهه نود كتاب‌های مهمی در حوزه نظریه هنر غرب و شرق، نقد و زیبایی شناسی منتشر كرده بود و حالا در امتداد همان رویكرد دست به انتشار كتابی مهم زده است.


كتاب حاضر از هفت بخش تشكیل شده است: فصل اول؛ تفكر اسلامی و ساحت دل آگاهی. فصل دوم؛ فتوت و آداب جوانمردی. فصل سوم؛ هنر، معرفت قلبی انسان. فصل چهارم؛ هنرهای اساطیری. فصل پنجم؛ ممیزات هنر اسلامی. فصل ششم؛ هنر در زمانه غربت در انتظار. فصل هفتم؛ تجلی آداب معنوی در هنر انقلاب اسلامی.

نویسنده در سیروسلوك هفتگانه این كتاب همچون عبور از هفت شهر عشق، مخاطب را با مهم‌ترین نظریه‌های فلسفه و حكمت هنر اسلامی و ادبیات كهن فارسی آشنا می‌كند و در آخر هم به دنیای معاصر و هنر انقلاب اسلامی می‌رسد. گفت‌وگوی میان مفاهیم انتزاعی فلسفی و عینیت هنرهایی چون عكاسی، نقاشی و خوشنویسی رنگ و بویی تازه به كتاب بخشیده است. بی‌شك این كتاب دهه‌ها می‌تواند در دانشگاه‌های كشور تدریس شود و منبعی مهم برای هنرمندانی باشد كه در جستجوی هنری متعهد هستند و می‌خواهند بنیانی نظری برای آثار خویش بجویند.