معرفی كتاب؛ آخرین سفر شاه

ویلیام شوكراس روزنامه‌نگار جوان و پرآوازه‌ی انگلیسی كه سالهاست به نگارش مقالات تحقیقی در نشریه ساندی تایمز اشتغال دارد، در این كتاب حاصل سه سال كوشش پی گیر خود را درباره روند زندگی شاه- از آغاز بیماری او تا زمان مرگش-به صورتی محققانه و بسیار مستند عرضه كرده است.

قسمتی از كتاب آخرین سفر شاه:
در بهار 1974 هنری كیسینجر به شاه تلگراف زد كه پیشنهاد كند ایالات متحده و ایران مناسبات خود را گسترده‌تر و عمیق‌تر سازند، به نحوی كه به صورت یك شراكت بالمناصفه درآید.

او پیشنهاد كرد یك كمیسیون مشترك در سطح وزیران به ریاست وزیر خزانه‌داری امریكا تشكیل گردد. یكی از نخستین وظایف كمیسیون مزبور می‌توانست همكاری در توسعه‌ی برنامه‌ی انرژی هسته‌ای ایران باشد.

همچنین او مشتاق بود مقدار بیشتری مهارتهای تكنولوژی و معلومات فنی امریكاییان را به ایران انتقال دهد تا توانایی پژوهش و صنعت را در بعضی از رشته‌ها كه به نظرش اولویت مطلق داشت افزایش دهد. ما رشته‌هایی از قبیل شیرین كردن آب دریا، استفاده از نیروی خورشید و بعضی از رشته‌های مكانیك و الكترونیك را در نظر داریم كه شامل ساختمان وسایل الكترونیكی و تولید بعضی از ادوات نظامی پیشرفته می‌باشد.

و نیز ایالات متحده در ایجاد صنعت پتروشیمی و سیستم رادار و مخابرات ایران از جمله ماهواره‌ها و تاسیسات زمینی به شاه كمك خواهد كرد. در همان حال علائق سیاسی و امنیتی باید از طریق دیدارهای مكرر میان مقامات امریكایی و ایرانی بیش از پیش گسترش یابد. اگر شاه ایجاد كمیسیون مشتركی را درباره‌ی امور امنیتی لازم می‌داند ما آمادگی داریم به این تقاضا پاسخ مثبت بدهیم.

شاه از پیشنهادهای كیسینجر خوشحال شد و تقریبا تمام آنها را با خوشرویی پذیرفت. پیشنهاد كرد دولت امریكا تحت عنوان انتقال تكنولوژی، باید به ایران اجازه‌ی ساختن موشك در ایران بدهد.

این موشكها ارزان‌تر از موشكهایی تمام خواهد شد كه در امریكا ساخته می‌شوند و آنگاه وی آنها را به دولت ایالات متحده خواهد فروخت. در واقع شاه اهمیت زیادی برای این مسئله قائل بود. كیسینجر نیز آن را تصویب كرد.

در ماههای بعد او پیشنهاد كرد كه برنامه‌ی تولید مشترك موشكها هرچه زودتر به اجرا درآید. در خصوص پیشنهاد كیسینجر كه مقامات رسمی امریكایی و ایرانی مرتب بین تهران و واشینگتن رفت و آمد كنند، شاه اظهار نظر كرد كه بهتر است بیشتر نشستها در تهران صورت بگیرد زیرا تصمیمها را من می‌گیرم و برایم راحت‌تر است كه این كار را در تهران انجام دهم.

كمیسیون مشترك وقتی رسما شروع به كار كرد كه كیسینجر در نوامبر 1974 بمجرد اینكه جرالد فورد جانشین ریچارد نیكسون در مقام ریاست جمهوری امریكا شد، به تهران سفر كرد. از نخستین وظایف كمیسیون، همكاری هسته‎ای بین دو كشور بود.

در نشستهای بعدی قرار شد كیسینجر نمایندگی امریكا و هوشنگ انصاری وزیر دارایی و امور اقتصادی كه یكی از ثروتمندترین افراد كشور بود، نمایندگی ایران را بر عهده داشته باشد. در اوایل 1975 كمیسیون اعلام كرد كه در ظرف پنج سال آینده حجم بازرگانی غیرنفتی بین دو كشور به 15 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت.

ایران یك میلیارد دلار دیگر صرف نیروگاه‌های هسته‌ای و تكنولوژی امریكایی خواهد كرد. كیسینجر اعلام داشت: این بزرگترین موافقتنامه از این نوع می‌باشد كه تاكنون بین دو كشور امضا شده است. در آن هنگام كمی بیش از ده كارشناس امور هسته‌ای در ایران وجود داشت…