كارشناس مسائل سیاسی در رادیو مقاومت: اعتقاد مردم به مرجعیت سبب پیروزی انقلاب اسلامی شد

برنامه «گفتگوی سیاسی» رادیو مقاومت با موضوع انقلاب اسلامی، ریسمان اتحاد ملی و هویت دینی در ایران با هوشنگ شیخی، كارشناس مسائل سیاسی به روی آنتن رفت.

هوشنگ شیخی، كارشناس مسائل سیاسی با بیان اینكه با بررسی نقش دینی رهبری انقلاب، می‌توان ابعاد تازه‌ای از این موضوع یعنی وقوع انقلاب اسلامی را مورد توجه قرار داد، گفت: با پرداختن به این جنبه، امكان درك عمیق‌تری از پدیده تاریخی انقلاب اسلامی فراهم می‌شود. اغلب، رهبری انقلاب در تصورات عمومی و در نگاه تحلیلگران بین‌المللی یا حتی در تحلیل‌هایی كه در داخل ایران صورت می‌گیرد، صرفاً بر مبنای جنبه‌های كاریزماتیك شخصیتی امام راحل ارزیابی می‌شود كه توانسته است از منظر روان‌شناسی سیاسی اثرگذار باشد.

وی در عین حال تصریح كرد: شخصیت امام و نقش رهبری ایشان در انقلاب اسلامی و همچنین جایگاه ایشان به عنوان بنیان‌گذار این انقلاب، بسیار فراتر از یك شخصیت كاریزماتیك است و نباید تنها به این بعد محدود شود.

این كارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: هم‌اكنون با مشاهده تصاویر و ویدئوهای به جا مانده از امام راحل، ابهتی را در شخصیت ایشان مشاهده می‌كنیم كه ناشی از كاریزمای لازم برای رهبری یك انقلاب بوده است. با این حال، نباید رهبری انقلاب را صرفاً به این موضوع محدود كرد. به نظر می‌رسد این محدودسازی، ما را از اصل مسئله منحرف می‌كند. ابعاد گوناگون رهبری و شخصیت رهبر انقلاب و بنیان‌گذار انقلاب است كه سبب پیروزی انقلاب می‌شود.

شیخی، تقلیل نقش امام به یك شخصیت كاریزماتیك را جفا در حق ایشان و ملت ایران دانست و بیان كرد: این امر، بخشی از هویت چندلایه مردم ایران را نادیده می‌گیرد. تقلیل شخصیت امام به صرف كاریزماتیك بودن، بخشی از هویت ملت ایران را هم كنار می‌گذارد.

وی با برشمردن ویژگی‌های امام خمینی (ره) گفت: امام اولاً یك شخصیت مرجع است. یعنی ایشان به عنوان یك مرجع دینی و مذهبی شناخته می‌شوند. گرد هم آمدن حول مرجعیت، سنتی بوده كه ریشه در گذشته دارد. در اتفاق‌های مختلف، از ملی شدن صنعت نفت تا رویدادهای مدرسه فیضیه، همواره شاهد این مرجعیت بوده‌ایم.

این كارشناس مسائل سیاسی با بیان اینكه در گذشته اتفاق نظرها در مورد آیت‌الله العظمی بروجردی مثال زدنی است، ادامه داد: این موضوع نشان‌دهنده جایگاه مرجعیت در جامعه ایران است. در واقع بعد مكتبی و ایدئولوژیكی سبب شكل‌گیری و پیروزی انقلاب شد، این امر بخشی از هویت مردم است. یعنی مردم ایران از گروه‌های مختلف، خود را حول شخصیت مرجعیت می‌بینند و این مرجعیت را ناشی از علوم دینی، نه از كیش شخصیتی می‌دانند. چه بسا مراجع بسیاری هستند كه فاقد كیش شخصیت و كاریزما هستند، اما همچنان مرجع تقلید هستند كه این موضوع، نشان‌دهنده جایگاه مرجعیت در جامعه ایرانی است.

شیخی با بیان اینكه مرجعیت نه تنها جایگاه دینی دارد، بلكه پیشرو بودن و پیشاهنگ بودن خود مرجعیت در جامعه ایرانی نیز حائز اهمیت است، تصریح كرد: در مشروطه، در نهضت تنباكو، همیشه مرجعیت و روحانیت پیشرو بوده و این نقش را در جنبش‌های مختلف در كشور ایفا كرده است. بنابراین، اعتقاد مردم به مرجعیت، نهاد دین و متولی نهاد دین كه همان مرجعیت دینی است، از یك سو و پیشرو بودن مرجعیت و عدم كناره‌گیری آن از مسائل جامعه، از سوی دیگر، از ویژگی‌های خاص این موضوع است.

وی افزود: این موضوع در كنار روابط شخصی ایجاد شده حول شخصیت حضرت امام سبب شد تا ایده اساسی كه مبنای گفتمان انقلاب اسلامی برای تشكیل حكومت و بحث ولایت فقیه بود، بر اساس گفتمان مكتبی و اصول مكتبی تشیع جعفری، تجلی پیدا كند و مردم هم با آن همراهی كنند. در حقیقت، مردم امام خمینی (ره) را برمی‌گزینند، نمایندگی و رهبری او را می‌پذیرند و زیر پرچم آن جمع می‌شوند و همین مسئله، عامل وقوع انقلاب اسلامی به شمار می رود.

این استاد دانشگاه خاطرنشان كرد: در ابتدای انقلاب، حركت با زمینه‌ای مذهبی آغاز می‌شود و از طرف دیگر، موضوع احیا و بسط مسئله ولایت فقیه، با مباحث ایدئولوژیك و مكتبی تشیع و اسلام به طور عام پیوند پیدا می‌كند تا در نهایت ریشه‌های مستحكم انقلاب اسلامی شكل بگیرد.