غزه؛ قتل‌گاه خبرنگاران

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادیو مقاومت و به نقل از خبرگزاری فارس؛ ماهیت جنگ ها مرگ است و كشتار، گرچه سربازان و مردم بی گناه، نخستین قربانیان این پدیده شوم هستند اما جنگ یك تلفات دیگری به نام «خبرنگاران» دارد.

قلم، كاغذ، ضبط و دوربین به شمایلی برای معرفی حرفه خبرنگاری تبدیل شده اند، اما پشت این شمایل شیك، سختی هایی وجود دارد و از این رو از خبرنگاری به عنوان یكی از مشاغل سخت یاد می شود.

خبرنگاران به لحاظ حرفه خود از جمله افراد حاضر در رویدادها نظیر جنگ ها و بحران ها و نیز از جمله قربانیان چنین موقعیت هایی هستند.

جنگ غزه، جدیدترین رویدادی است كه به قتل گاه خبرنگاران تبدیل شده است.

از 15 مهر ماه و در پی حمله رژیم صهیونیستی به غزه تا كنون 19 هزار و 667 فلسطینی كشته و 52 هزار و 586 نفر نیز مجروح شده اند.

این در حالیست كه 92 خبرنگار نیز طی همین مدت بر اثر بمباران و آتش باری نیروهای اسراییلی كشته اند.

كشتار خبرنگاران در حالی بوقوع پیوسته كه در بحبوحه حمله رژیم صهیونیستی به غزه، كمیته حفاظت از خبرنگاران، ضمن هشدار درباره قطع اینترنت و وسایل ارتباطی، چنین اقدامی را سبب ایجاد خلاء جدی در اطلاع رسانی عنوان كرده است.

كمیته حفاظت از خبرنگاران همچنین هدف قرار دادن عمدی خبرنگاران یا زیرساخت‌های رسانه‌ای در جنگ غزه را به منزله و مصداق ارتكاب جرایم جنگی دانسته است.

اما شمار تلفات خبرنگاران در غزه در حالی رو به افزایش است كه دبیركل اتحادیه بین المللی روزنامه نگاران، اوضاع اصحاب رسانه در غزه را بی سابقه دانسته و اذعان كرده هر روز یك روزنامه نگار یا فعال رسانه ای در این منطقه شهید می شود.

«آنتونی بلانگر» 14 آذر سال 1402 در مصاحبه با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته بود، در جنگ های كلاسیك مانند جنگ سوریه، عراق و یوگسلاوی نیز چنین كشتاری را شاهد نبودیم.

به گفته وی، بیشتر روزنامه نگاران در غزه در اثر بمباران های رژیم صهیونیستی كشته شده اند.

دبیركل اتحادیه بین المللی روزنامه نگاران همچنین گفته بود: رژیم اسراییل به اتحادیه بین المللی روزنامه نگاران پاسخگو نیست، با مسئولان این رژیم تماس گرفتم ولی آنها پاسخ ندادند و چند روز پیش كه به فلسطین رفته بودم، از بخش رسانه های اسراییل درخواست تشكیل جلسه ای به منظور پیگیری این تماس كردم اما همكاری صورت نگرفت.

كشتار هدفمند خبرنگاران در غزه توسط نیروهای اسراییلی، نگرانی تشكل های حرفه ای روزنامه نگاری را نیز در پی داشته و در همین ارتباط اتحادیه ملی روزنامه‌نگاران انگلیس 24 آذر ماه با صدور بیانیه‌ای شدیداللحن نسبت به آمار تلفات خبرنگاران در غزه، ضمن ابراز نگرانی، بر لزوم حفاظت از جان‌ آنها در چارچوب قوانین‌بین‌المللی تاكید كرده است.

در بیانیه اتحادیه ملی روزنامه‌نگاران انگلیس تصریح شده است كه این اتحادیه وحشت خود را از افزایش و تلفات بی‌سابقه روزنامه‌نگاران در جریان درگیری‌های اسراییل در غزه تكرار می‌كند. اكثر قریب به اتفاق قربانیان، روزنامه نگاران فلسطینی هستند كه با وجود حملات هوایی اسراییل به كار شبانه روزی خود ادامه داده و درباره تاثیر درگیری‌ها بر مردم غزه گزارش می‌دهند.

اتحادیه ملی روزنامه نگاران انگلیس همچنین خواستار تحقیقات دیوان بین‌المللی كیفری درباره وضعیت خبرنگاران در غزه شد و اعلام كرد: با توجه به افزایش شواهد درباره هدف قرار گرفتن بیشتر روزنامه نگاران در غزه، ضروری است كه دیوان بین المللی كیفری قاطعانه عمل كند.

سخنگوی سازمان ملل متحد نیز چندی پیش در پی كشته شدن تصویربردار شبكه خبری در الجزیره در خان یونس در نتیجه حمله هوایی ارتش اسراییل، ضمن تاكید مجدد بر توقف درگیری ها، خواستار فعالیت آزادانه خبرنگاران و به دور از خشونت آنان شده بود.

استفان دوجاریك 25 آذر ماه در گفت وگو با خبرنگاران تصریح كرد، بارها گفته ایم كه درگیری ها باید متوقف شوند. در هرجا كه خبرنگاران و غیرنظامیان كشته شده اند و به تاسیسات غیرنظامی حمله شده است، بارها خواهان آتش بس بشردوستانه شده ایم.

رتبه نخست رژیم صهیونیستی در ترور خبرنگاران
اما با افزایش شمار خبرنگاران كشته شده در غزه، این گمانه نیز مطرح شده كه رژیم صهیونیستی از روی عمد و با آگاهی و تشخیص خبرنگاران از سایر افراد آنها را به قتل می رساند.

عبدالباری عطوان تحلیلگر معروف جهان عرب 25 آذر ماه با انتشار مطلبی با اشاره به هدف قرار گرفتن خبرنگاران از سوی رژیم صهیونیستی تصریح كرد، خبرنگاران و تصویربردارانی كه حوادث جنگ و تحولات خطرناك دیگر را پوشش می‌دهند، كلاه خود بر سر و جلیقه ضدگلوله بر تن دارند و كلمه خبرنگاری به شكل بزرگی روی آن نوشته شده كه خبرنگار بودن آنها را نشان می‌دهد. طبق قوانین مورد توافق با این افراد كه جان خود را به خطر می‌اندازند تا حقیقت را بیان كنند باید با بی طرفی برخورد شود؛ اما در رژیم صهیونیستی خبرنگار بودن به منزله هدف قرار گرفتن فوری و كشته شدن است.

وی افزود: اسراییلی كه ارتش آن در حال ارتكاب كشتار و پاكسازی نژادی در غزه از زمان جنگش در تقریبا هفتاد روز قبل است و حدود بیست هزار نفر را به شهادت رسانده و 55 هزار نفر را مجروح كرده و نیمی از منازل غزه را ویران كرده است؛ در رتبه نخست ترور خبرنگاران در دنیا و نقض حقوق آنها و هدف قرار دادنشان با هدف خفه كردن صدای آنها و تصاویر دوربین‌هایشان قرار دارد؛ دوربین‌هایی كه به دنبال پوشش جنایات این رژیم علیه ملت لبنان و فلسطین هستند.

این تحلیلگر مسائل سیاسی خاورمیانه همچنین از تداوم روند هدف قرار گرفتن خبرنگاران از سوی این رژیم در سایه طرح تل آویو برای ترساندن خبرنگاران، پنهان نگه داشتن كشتارها و جنایات و محو كردن حقایق سخن به میان آورده است.

در عین حال عبدالباری عطوان تصریح كرد، این سیاست وحشت و موشك‌های رژیم صهیونیستی هرگز سبب نخواهد شد كه خبرنگاران از ادامه رسالت خود در فاش كردن جنایات این رژیم دست بردارند.

افزایش 30 درصدی تلفات خبرنگاران در سال گذشته
گرچه افزایش تلفات خبرنگاران در غزه باعث اعتراض های شدید نسبت به اقدامات رژیم صهیونیستی و نیز سبب نگرانی‌های فراوان نسبت به جان خبرنگاران شده، اما باید اذعان كرد وضعیت سلامتی خبرنگاران در پوشش جنگ ها و منازعات همواره مورد تهدید قرار داشته است.

فدراسیون بین‌المللی روزنامه نگاران سال گذشته(1401) در گزارشی، از مرگ 67 خبرنگار در جهان و در این سال خبر داد و تصریح كرد كه این رقم در سال قبل تر(1400) 47 نفر بوده است.

این فدراسیون بین المللی همچنین اعلام كرد تلفات خبرنگاران در سال 1400، 30 درصد افزایش یافته است.

طبق گزارش فدراسیون بین المللی روزنامه نگاران، در این سال خبرنگاران بیش از هر كشور دیگری، در اوكراین كشته شده اند.

در این گزارش تصریح شده است، در جریان پوشش خبری جنگ اوكراین 12 خبرنگار كشته شده كه بیشتر آنها اوكراینی بوده اند.

مرگ 1700 خبرنگار طی 20 سال
سازمان خبرنگاران بدون مرز نیز سال گذشته اعلام كرد بین 2003 تا 2022 برای خبرنگاران و فعالان رسانه، سال های مرگباری بوده و طی این دو دهه حدود 1700 خبرنگار در جهان كشته شده اند.

بر اساس گزارش سازمان خبرنگاران بدون مرز، طی 20 سال گذشته سوریه و عراق از جمله كشورهای خطرناك برای خبرنگاران بوده و در این دو كشور 578 خبرنگار به قتل رسیده اند. این آمار یك سوم خبرنگاران كشته در سطح جهان را تشكیل می دهد.

پس از سوریه و عراق، مكزیك سومین كشور خطرناك جهان است كه در آن 125 خبرنگار كشته شده اند. فیلیپین در جایگاه چهارم قرار دارد كه در آن 107 خبرنگار به قتل رسیده اند.

همچنین در پاكستان 93 خبرنگار و در افغانستان 81 خبرنگار و در سومالی 78 خبرنگار كشته شده اند كه به ترتیب در مقام های پنجم، ششم و هفتم قرار دارند.

سازمان خبرنگاران بدون مرز در گزارش خود تصریح كرده است، سال های 2012 و 2013 «تاریك ترین سال به دلیل جنگ در سوریه» برای خبرنگاران بوده است. در سال 2012 مرگ 144 خبرنگار و در سال 2013 مرگ 142 خبرنگار در این كشور به ثبت رسیده است.

بر اساس گزارش سازمان خبرنگاران بدون مرز، قتل خبرنگاران از سال 2019 به بعد به گونه ای بی سابقه كاهش یافته اما در سال 2022 به دلیل جنگ اوكراین، موارد مرگ خبرنگاران بار دیگر افزایش یافته و اكنون اوكراین در سطح اروپا پس از روسیه خطرناك ترین كشور برای خبرنگاران است. در روسیه نیز طی 20 سال گذشته 25 خبرنگار كشته شده است.

در سطح اروپا، تركیه نسبت به دیگر كشورها، سومین كشور خطرناك برای خبرنگاران بوده است. فرانسه به دلیل حمله بر نشریه «شارلی هبدو» در پاریس در سال 2015 در جایگاه چهارم قرار دارد.

نكته جالب در گزارش سازمان خبرنگاران بدون مرز این است كه خبرنگاران فقط در كشورهای كه جنگ جریان داشته جان خود را از دست نداده اند، بلكه در كشورهای كه جنگ هم نبوده، مورد هدف قرار گرفته اند.

به گزارش این سازمان، در واقع طی دو دهه گذشته، بسیاری از خبرنگاران در مناطق امن جان باخته اند و یا در بسیاری از موارد به دلیل تحقیق در مورد جنایات سازمان یافته و فساد كشته شده اند.

چند توصیه برای خبرنگاران حاضر در جنگ‌ها و بحران‌های ناایمن
حضور خبرنگاران در مواقع بحرانی ناایمن مانند جنگ ها، درگیری های محلی، آشوب ها و بلایای طبیعی تابع مواردی است كه اگر بدان توجه شود، امكان اینكه كمتر آسیب بینند، وجود دارد.

اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های آسیا و اقیانوسیه سال 2019 با انتشار دستورالعملی، چند توصیه مشتمل بر چند بند به خبرنگاران كرده است.

در بند نخست این دستورالعمل، ضمن تشریح راه‌های ایمنی خبرنگاران به هنگام پوشش جنگ ها و بحران ها، بر اهمیت آماده‌ سازی خبرنگاران پیش از حضور در چنین موقعیتی، شناسایی اتفاق، استفاده از لباس‌ محافظ و برقراری امكان تماس‌های اضطراری تاكید شده است.

این دستورالعمل همچنین روزنامه‌نگاران را تشویق می‌كند تا قبل از پوشش چنین رویدادهایی، با منطقه و محل و نیز قوانین و شرایط امنیتی آشنا شوند و در حین پوشش بی‌طرف باشند.

بند دوم راهنمای حفاظت از خبرنگاران، به پوشش اخبار در بلایای طبیعی اشاره دارد. آموزش تخصصی خبرنگاری بحران، بهره‌گیری از تجهیزات حفاظتی و ارزیابی عمق فاجعه به خبرنگاران توصیه شده و اینكه ترجیحا برای پوشش چنین رویدادهایی از همراهی یك نفر دیگر بهره بگیرند.

در بند سوم هم توصیه‌هایی به سازمان‌های مسوول دعوت و اعزام كننده خبرنگاران دارد. بر این اساس به این سازمان ها توصیه شده با تامین وسایل حمل و نقل ایمن در سفرهای خبری، فراهم كردن امكان دسترسی به اینترنت و اولویت دادن به سلامت روانی خبرنگاران، مسئولیت كاهش خطر را به عهده بگیرند و ایمنی آنان را در اولویت قرار دهند.

به هر روی، سوم ماه می روز جهانی آزادی رسانه ها نامگذاری شده و كاركرد حداقلی انتخاب این روز می تواند فرصتی برای احترام به حرفه خبرنگاری و رعایت حقوق خبرنگاران باشد.

خبرنگاران از جمله بی دفاع ترین افراد حاضر در میدان های جنگ و عرصه های بحرانی هستند كه وظیفه اطلاع رسانی از شرایط موجود را دارند و وظیفه همه سازمان ها و ارگان های ملی و بین المللی است كه نسبت به حفظ جان آنان بی اعتنا نباشند.